Als Kind war eine meiner Lieblingsbeschäftigungen, bei einsetzender Dunkelheit in fremde Fenster zu blicken. Ich hätte, hätte man mich gelassen, stundenlang Menschen beobachten können, die in den erleuchteten Fenstern ihrem Leben nachgingen. Ich malte mir aus, was sie taten, wer sie waren, in welchen Konstellationen sie zusammenlebten, welchen Berufen sie nachgingen und aus irgendeinem Grund konnte ich es mir kaum vorstellen, dass auch nur einer von ihnen ein Problem, eine Tragödie, ein Unglück zu bewältigen hatte.
Ihre Position im behaglichen Licht und im Schutz des Vertrauten schien dafür prädestiniert, dass sie glücklich waren, geborgen, geliebt. In meiner kindlichen Naivität gönnte ich diesen Menschen das wolkenlose Leben.
Ich bin kürzlich umgezogen und so setzte ich mich gleich am ersten Abend im neuen Heim auf den Balkon des vierten Stockes und sah das große, mehrstöckige Haus vor mir – mitsamt seinen Bewohnern und ihren abendlichen Beschäftigungen. (Dass in Deutschland Vorhänge längst nicht so beliebt sind wie in allen ehemaligen Ostblockländern, in denen der private Raum den einzig kontrollfreien Raum bildete, den es mit allen Mitteln vom Staat abzuschotten galt, darf ich wohl in diesem Fall als einen Glücksfall für mich begreifen.) Und schon begann meine Fantasie wild zu rasen, als würden meine Gedanken ein Pferderennen veranstalten.
Ich dachte plötzlich darüber nach, dass dieses Haus auf wunderbare Art und Weise ein Symbolbild der gegenwärtigen Welt darstellen könnte mitsamt den Dramen und Komödien, die sich dort zeitgleich abspielen, mitsamt den sozialen Unterschieden und unterschiedlichen Lebensentwürfen und zugleich vereint in der omnipräsenten und unfreiwilligen Gemeinsamkeit, die sich diese Pandemie nennt.
Der ältere Mann im ersten Stock zum Beispiel könnte wunderbar ein Land in Mittel-Osteuropa sein, vielleicht Rumänien. Ein Mann, der sein Leben lang hart gearbeitet hat, aber seinem sozialen Stand niemals hat entfliehen können, weil sich die Herkunft im Osten sehr viel schwerer abwaschen lässt als im Westen. Der sich um seine kranke Frau kümmert, deren größte Freude die abendliche Fernseherunterhaltung zu sein scheint – das konstante Flackern des Bildschirms zeugt davon. Die Kinder, vielleicht zwei Söhne, sind längst ausgezogen auf der Suche nach einem besseren Leben, nach einem besseren Land und schicken gelegentlich Geld, um die magere Rente der beiden aufzubessern. Er bangt um die Gesundheit seiner Frau, deswegen scheint das Außen keine Option mehr und er schämt sich einzugestehen, dass er sogar froh ist, dass der geliebte Spitz seiner Frau vor neun Monaten das Erdenreich verlassen hat.
Im zweiten Stock könnte man vielleicht ein Stück Frankreich vorfinden, ein Paar aus dem oberen Mittelstand, vielleicht ein Start-up-Unternehmen, beide arbeiten viel an den Rechnern, beide starren viel und oft auf ihre Handys – ich stelle mir vor, dass vielleicht eine Mutter, ein Vater der Pandemie zu nah gekommen und nun um ihr oder sein Leben bangen muss, deswegen starrt man unablässig auf die Mobiltelefone, um neue Lebenszeichen zu bekommen. Ob sie leiden, dass sie das kranke Elternteil nicht besuchen können, oder sind sie gar erleichtert, dass die Krankheit sie von ihren moralischen Pflichten entlastet? Ich weiß es nicht …
Im dritten Stock gibt es zwei faszinierende und vollkommen entgegengesetzte Parteien, demnach auch Länder zu beobachten. Vielleicht ist die Wohnung in der Mitte – eine sanierte, helle Altbauwohnung mit Holzdielen und einer skandinavisch angehauchten Küche – ein guter Repräsentant einer deutschen Großstadt. Die Bewohner sind zwei Akademiker, ganz gewiss, ihre zwei Kinder, stets adrett, stets wohlerzogen, stets mit Bio-Essen versorgt und mit zertifiziertem Holzspielzeug ausgestattet. Die Familie ist äußerst pflichtbewusst, sie waschen sich oft die Hände, sie tragen oft noch Masken, wenn sie zur Tür reinkommen, sie sind wohltemperiert und immer galant und beginnen wahrscheinlich oftmals ihre Sätze mit: „Liebling, ich würde mir wünschen, dass …“. Sie schütteln betroffen die Köpfe, wenn sie von den Toten lesen, und sind bedrückt, ihren Urlaub in ihrer Finca in Spanien ausfallen lassen zu müssen, denn das könnten sie vor ihren gewissenhaften Akademikerfreunden ganz gewiss nicht vertreten – auch wenn sie insgeheim denken, dass sie ein unglaubliches Opfer für das Allgemeinwohl gebracht haben.
Der Kontrast zu der Nachbarswohnung könnte nicht größer sein: Es ist die sichtlich sanierungsbedürftigste und ungepflegteste Wohnung von allen. Die Tapetenreste an den Wänden könnten aus den 50ern sein, die Risse in der Decke sind unübersehbar. Die Frau, die dort ständig mit einer Schüssel auf dem Schoß sitzt, zwischendurch raucht, um dann gleich wieder zum Löffel zu greifen und ihn sich geistesabwesend in den Mund zu schieben, stelle ich mir irgendwo im kalten Norden vor: Sibirien, eine Stadt, die schon in seinem Namen nicht einlädt, vielleicht Nowosibirsk, ja, könnte gut passen, ein Ort, an dem die Zeit eingefroren zu sein scheint. Es ist der Verlust, der sich in ihren Körper eingeschrieben hat, der sie so lahm und apathisch hat werden lassen. Dieser Verlust kann nicht vor allzu langer Zeit stattgefunden haben, er ist frisch. Ist es ihr Mann gewesen? Gar ein Kind? Und nein, es ist nicht der Pandemie zum Opfer gefallen, es ist ein rascher, unerwarteter Verlust gewesen, etwas vollkommen Unbeabsichtigtes, Radikales ist in ihr Leben eingebrochen.
Und deswegen sitzt sie da, belächelt die Realität, trotzt ihr und will nichts von einer Krankheit wissen, denn ihr eigenes Leid erscheint ihr so viel brutaler, dass sie sich wünscht, die ganze Welt und sie ebenfalls würde an der Pandemie würde krepieren. Die Wohnung über ihr könnte auf jedem beliebigen Kontinent gelegen sein. An einem Ort, wo es viel Sonne und keine Zahnzusatzversicherungen gibt. Vielleicht Montevideo, vielleicht, aber auch Neapel? Dort, wo es junge Menschen gibt, die dank ihrer unverschämten Jugend vor jeglichem Grauen geschützt sind. Das junge Paar hat die Wohnung gerade bezogen, alles scheint improvisiert und alles ist im Werden. Das einzige was bei ihnen konstant stattzufinden scheint ist der Sex, den sie am liebsten mehrmals täglich praktizieren – dass man sie bei ihrer hitzigen Selbstvergessenheit so wunderbar beobachten kann dank ihrer gardinenlosen Fenster scheint sie genauso wenig zu stören wie die gottverdammte Pandemie.
Ganz anders verhält es sich mit dem älteren Mann im Dachgeschoss, der dem Alkohol etwas mehr zugeneigt ist, als, dass man es eine gepflegte Passion nennen könnte. Er scheint einsam und seine Wohnung, stelle ich mir vor, die sehr gut nach Louisville oder Lincoln, USA, passen würde, riecht nach einem Mann mit irregulären Bartstoppeln im Gesicht, nach billigem Bier und nach etwas Unausgesprochenem. Er hat der Welt schon längst den Mittelfinger gezeigt, denn die Welt hat die Versprechen genauso wenig gehalten wie seine Exfrauen, seine Kinder, seine Freunde. Jetzt hat er viel Zeit, da er dank der Pandemie und den damit einhergehenden Kürzungen seinen Job verloren hat – in irgendeinem mittelständischen Betrieb, denke ich, die irgendwas Albernes, aber unheimlich Wichtiges herstellen, vielleicht ganz bestimmte Schrauben für ganz bestimmte Betonwände – und er brütet etwas aus. Er genießt unerwarteter Weise sogar diesen neuartigen Zustand der Leere, denn er fühlt sich frei und traut sich auf einmal, Dinge zu tun, die er sich aus Rücksicht auf seinen sozialen Stand und seine Anstellung bislang verkniffen hat. Zum Beispiel schreibt er anonyme Beschwerdebriefe an die Einwanderungsbehörde und führt vermeintliche Beweise gegen die chinesische Familie aus dem Nachbarhaus an, die diese Fremdenkrankheit ins Land geschleust hat.
Ich sitze immer noch da und denke darüber nach, was uns alle so hartnäckig am Laufen hält. Warum wir alle so sehr daran festhalten, an all dem Schmutz und all den Enttäuschungen, an all den unvorhersehbaren Katastrophen, die von einem Tag auf den anderen die Welt lahmlegen, was uns dazu zwingt, alles ignorierend, alles ausblendend, weiterhin Bomben abzuwerfen und neue Kriege anzuzetteln, niemals innezuhalten, obwohl um uns herum schon längst alles stillsteht, wie es möglich ist, all die Fragilität, all die schaurig-schöne Gleichzeitigkeit unserer Existenz und die traurige Erkenntnis zu vergessen und trotz all dem eine Kapsel zu bilden, ein eigenes Land, ein eigener Kontinent zu bleiben und selbstvergessen, ekstatisch zu einem Lied zu tanzen, denn das tue ich.
Aus irgendeinem Grund beschließe ich in jener Nacht, vom Balkon in die Wohnung zurückzukehren, die Musik laut aufzudrehen und zu tanzen, als gäbe es kein Morgen.
Vielleicht tue ich es, weil ich eine gute, eine interessante, eine reizvolle Figur abgeben will – falls jemand die Gelegenheit meiner zur Seite geschobenen Vorhänge nutzt und mich ebenfalls zu einer Figur werden lässt.
Ich tue es vielleicht aber auch für mich selbst, für das Kind, das ich einst war und an das ich an jenem Abend so oft denken musste, und das den Menschen in den erleuchteten Fenstern so viel unverhofftes Glück zuteil werden ließ.
Vielleicht, denke ich, während ich selbstvergessen tanze, brauchen wir jetzt wieder dies: diese ewig gefährliche und manchmal so irreführende und doch nicht minder notwendige Hoffnung, dieses eine Mal Glück zu haben. Vielleicht ist das der Grund, warum in unser aller Fenstern immer noch Licht brennt.
Published November 13, 2020
© Nino Haratischwili per Eventi letterari Monte Verità 2020
Il palazzo dei molti Paesi
Written in German by Nino Haratischwili
Translated into Italian by Lucia Ferrantini
Da bambina, uno dei miei passatempi preferiti era guardare le finestre altrui all’imbrunire. Me lo avessero permesso, sarei rimasta a osservare le persone immerse nelle loro vite nelle finestre illuminate per ore. Immaginavo cosa facessero, chi fossero, in che costellazioni vivessero, che mestieri svolgessero e per chissà quale motivo nella mia mente nessuno di loro doveva mai fare i conti con un problema, una tragedia, una sciagura.
La loro posizione nella luce confortevole e al riparo dell’intimità mi sembrava una predestinazione al fatto che fossero felici, protetti, amati. Nella mia ingenuità infantile, elargivo loro una vita senza nuvole.
Ho traslocato di recente e già la prima sera nella casa nuova mi sono seduta sul mio balcone al quarto piano e ho osservato l’alto, massiccio palazzo di fronte – insieme ai suoi abitanti e alle loro occupazioni serali. (Il fatto che in Germania le tende siano molto meno amate che in tutti i Paesi dell’ex Blocco sovietico dove lo spazio privato era l’unico non soggetto a controllo, e quindi bisognava proteggerlo dallo Stato con ogni mezzo possibile, in questo caso posso considerarlo senz’altro una fortuna.) E la mia fantasia ha iniziato subito a impazzare, i miei pensieri si sono lanciati come cavalli in corsa.
All’improvviso il palazzo di fronte, insieme a tutti i drammi e alle commedie che si svolgono contemporaneamente al suo interno, insieme alle differenze sociali e ai progetti di vita differenti e al tempo stesso uniti in questa onnipresente e involontaria comunanza detta pandemia, mi è sembrato un meraviglioso simbolo del mondo presente.
L’anziano al primo piano, per esempio, potrebbe essere un Paese al centro dell’Europa orientale, magari la Romania. Si è spaccato la schiena per una vita ma non è mai riuscito a sfuggire al suo stato sociale perché all’Est la provenienza si lava via molto meno facilmente che all’Ovest. Si prende cura della moglie malata, la cui gioia più grande sembrano essere i programmi televisivi serali – il tremolio costante dello schermo ne è la prova. I figli, forse due maschi, sono andati via di casa da un pezzo in cerca di una vita migliore, di un Paese migliore e ogni tanto mandano soldi per rimpinguare la magra pensione. Lui è preoccupato per la salute della moglie, per questo di uscire non se ne parla, e si vergogna di confessare di essere felice che l’amato volpino della consorte abbia lasciato il mondo terreno nove mesi fa.
Al secondo piano potrebbe collocarsi un angolo di Francia. È una coppia dell’alta classe media, magari è la sede di una startup, entrambi lavorano molto al computer, entrambi fissano per ore i cellulari – forse, immagino, la madre o il padre di uno di loro si è avvicinato troppo alla pandemia e rischia di morire, per questo continuano a fissare i telefonini, per ricevere un nuovo segno di vita. Soffrono di non poter andare a trovare il genitore malato o sono sollevati che la malattia li sgravi dai loro doveri morali? Non saprei…
Al terzo piano troviamo due compagini tanto affascinanti quanto agli antipodi, altri Paesi da osservare. L’appartamento centrale – un Altbau luminoso, ristrutturato, con il pavimento in legno originale e una cucina dal flair scandinavo – potrebbe rappresentare una grande città tedesca. Gli abitanti sono due accademici, non ci piove, i due figli sono sempre in ordine, sempre ben educati, sempre con cibo bio nel piatto e giocattoli di legno certificati in mano. È una famiglia estremamente responsabile, si lavano le mani in continuazione, quando entrano spesso hanno ancora indosso la mascherina, non alzano mai la voce, sono sempre galanti e iniziano la maggior parte delle frasi con: “Caro, mi piacerebbe tanto che…”. Quando leggono dei morti scuotono la testa costernati e sono dispiaciuti di dover annullare la vacanza nella loro finca in Spagna perché non potrebbero assolutamente difendere la scelta davanti ai loro coscienziosi amici accademici – dentro di loro, però, pensano sia un sacrificio spropositato per il bene comune.
Il contrasto rispetto alla casa di fianco non potrebbe essere più evidente. È l’appartamento più bisognoso di restauri, il meno curato in assoluto. I resti di tappezzeria alle pareti potrebbero risalire agli anni Cinquanta, il soffitto è pieno di crepe. La donna che se ne sta sempre lì seduta con una ciotola in grembo ogni tanto fuma, per poi riprendere subito in mano il cucchiaio e portarlo alla bocca con aria assente; la vedrei bene da qualche parte nel gelido Nord, magari in Siberia, in una città dal nome poco invitante tipo Novosibirsk, sì, potrebbe andare, un posto in cui il tempo sembra essersi congelato. È la perdita inscritta nel suo corpo ad averla resa così paralizzata e apatica. Non può essere successo da troppo tempo, è una perdita fresca. Il marito? Addirittura un figlio? E no, non è rimasto vittima della pandemia, è stata una perdita veloce, inaspettata, la sua vita è stata stravolta da un evento del tutto fortuito, radicale.
E per questo è seduta lì, ride in faccia alla realtà e non ne vuole sapere di malattie perché la sua esistenza le sembra tanto più brutale da augurarsi che il mondo intero, lei compresa, crepino in questa pandemia. L’appartamento sopra di lei potrebbe trovarsi in qualunque continente. Purché sia un posto con molto sole e senza assicurazioni dentistiche integrative. Forse Montevideo? Oppure Napoli? Lo immagino pieno di ragazzi che grazie alla loro sfacciata giovinezza sono protetti da qualunque orrore. La giovane coppia di inquilini ha appena traslocato, tutto sembra improvvisato e tutto è in divenire. L’unica cosa che ha luogo con una certa costanza è il sesso, praticato più volte al giorno – il fatto che grazie alla finestra senza tende li si possa osservare così bene nel loro accaldato universo non sembra disturbarli affatto, idem la maledetta pandemia.
Tutta un’altra storia invece è l’anziano nel sottotetto, troppo incline ad alzare il gomito perché la si possa definire una passione. Sembra piuttosto solo e il suo appartamento, che vedrei bene a Louisville o a Lincoln, negli Stati Uniti, nella mia immaginazione odora di un uomo dalla barba incolta, di birra scadente e di un non detto. Già da parecchio ha mostrato al mondo il dito medio perché il mondo non ha mantenuto le sue promesse, esattamente come le sue ex mogli, i figli, gli amici. Ha molto tempo a disposizione perché grazie alla pandemia e ai relativi tagli ha perso il lavoro – in una qualche azienda borghese, immagino, che produce cose stupide ma terribilmente importanti, magari determinate viti per determinate pareti di cemento – e sta covando qualcosa. Inaspettatamente, gode di questa nuova condizione di vuoto perché si sente libero e fa cose cui in passato per riguardo al suo stato sociale e al suo lavoro aveva sempre rinunciato. Per esempio, scrive lettere di reclamo anonime all’Ufficio Immigrazione e fornisce prove contro la famiglia cinese del palazzo accanto che avrebbe introdotto clandestinamente questa malattia straniera nel nostro Paese.
Sono ancora seduta sul balcone e mi chiedo cosa ci faccia andare avanti con tanta ostinazione. Perché restiamo aggrappati al sudiciume e alle delusioni, a tutte le imprevedibili catastrofi che da un giorno all’altro paralizzano il mondo, cosa ci costringa, ignorando, rimuovendo, a sganciare ancora bombe e ordire guerre, a non fermarci mai, anche se intorno a noi è già tutto fermo; mi domando come sia possibile dimenticare tutta la debolezza, tutta la rabbrividente, meravigliosa simultaneità della nostra esistenza e la triste consapevolezza, e nonostante ciò essere delle capsule, Paesi isolati, continenti isolati e ballare in estasi sulle note di una canzone… perché è questo che sto facendo.
Per chissà quale motivo, quella sera decido di lasciare il balcone e rientrare in casa, di alzare la musica a tutto volume e di ballare come se non ci fosse un domani.
Forse lo faccio per essere un buon soggetto, interessante, seducente – qualora qualcuno approfitti delle mie tende aperte e trasformi in un personaggio anche me.
Magari invece lo faccio per me, per la bambina che ero un tempo e a cui ho pensato in maniera così intensa, la bambina che assegnava alle persone nelle finestre illuminate tanta felicità insperata.
Forse, penso mentre ballo nell’oblio, è proprio di questo che abbiamo di nuovo bisogno adesso, di questa speranza eternamente pericolosa e a volte così ingannevole e non per questo meno necessaria che per una volta andrà bene. Forse è per questo che a tutte le nostre finestre la luce è ancora accesa.
Published November 13, 2020
© Nino Haratischwili per Eventi letterari Monte Verità 2020
© Lucia Ferrantini 2020
მრავალ ქვეყანათა სახლი
Written in German by Nino Haratischwili
Translated into Georgian by Nino Burduli
როცა პატარა ვიყავი, ძალიან მიყვარდა შეღამებისას უცხო ფანჯრებში ყურება. ჩემი ნება რომ ყოფილიყო, საათობით დავაკვირდებოდი ადამიანებს, რომლებიც თავიანთი ცხოვრებით ცხოვრობდნენ განათებულ ფანჯრებში. წარმოვიდგენდი ხოლმე რას აკეთებდნენ, ვინ იყვნენ, რა გარემოში ცხოვრობდნენ, რა პროფესიებს ფლობდნენ და რატომღაც არც კი მიფიქრია , რომ რომელიმე მათგანი მაინც რამე პრობლემის წინაშე იდგა, ან ტრაგედია ჰქონდა გადატანილი, ან უბედურება დაატყდა თავს.
მყუდრო შუქი და სანდო გარემო განაპირობებდა მათ ბედნიერ ყოფას, უსაფრთხოებას, სიყვარულს. ჩემი ბავშვური მიამიტობით ამ ადამიანებს უღრუბლო ცხოვრება ვუბოძე.
ცოტა ხნის წინ გადმოვსახლდი აქ და პირველივე საღამოს დავჯექი ჩემი ახალი ბინის აივანზე, მეოთხე სართულზე და დავინახე დიდი, მრავალსართულიანი შენობა ჩემს პირდაპირ – თავისი მაცხოვრებლებითა და მათი ფუსფუსით საღამო ხანს. ( ამ შემთხვევაში გამიმართლა, რომ გერმანიაში ფარდები დიდი ხანია უკვე ისე არ უყვართ, როგორც ყოფილ სოციალისტურ ქვეყნებში, სადაც პირადი სივრცე კონტროლისგან თავისუფალი ერთადერთი ადგილი იყო, რომელიც სახელმწიფოსგან უნდა დაეფარათ. ) და იმავე წამს ჩემმა გაშმაგებულმა ფანტაზიამ ფიქრების კორიანტელი დააყენა.
უცებ მივხვდი, რომ ეს სახლი საოცრად ჰგავდა თანამედროვე სამყაროს სიმბოლურ სურათს იმ დრამებითა და კომედიებით, რომლებიც იქ ერთდროულად თამაშდებოდა, მთელი თავისი სოციალური განსხვავებებით და განსხვავებული მიზნებით, და იმავე დროს, საყოველთაო და უნებლიე ერთიანობით, რასაც ეს პანდემია ჰქვია.
მაგალითად, ის ხანდაზმული მამაკაცი პირველ სართულზე, თავისუფლად შეიძლებოდა ცენტრალური ევროპის ქვეყანა ყოფილიყო, თუნდაც რუმინეთი. კაცი, რომელიც მთელი ცხოვრება თავაუღებლად მუშაობდა, მაგრამ თავის სოციალურ სტატუსს თავი ვერა და ვერ დააღწია, რადგან არმოსავლეთში წარმოშობა, ბევრად უფრო ძნელი ჩამოსაფხეკია, ვიდრე დაავლეთში. ეს კაცი, ავადმყოფ ცოლს უვლის, რომლისთვისაც ყველაზე დიდი სიამოვნება საღამოობით ტელევიზორის ყურებაა – ეკრანის გამუდმებული ციმციმია ამის დასტური. ბავშვები, ალბათ ორი ბიჭი, დიდი ხანია წავიდნენ მათგან უკეთესი ცხოვრების, უკეთესი ქვეყნის საძიებლად და ხანდახან ფულს უგზავნიან, მშობლების მწირი პენსიის გასაუმჯობესებლად. კაცს ცოლის ჯანმრთელობა აღელვებს, ამიტომ მის თვის გარე სამყარო აღარ არსებობს და სცხვენია იმის აღიარება, რომ ცხრა თვის წინ ცოლის საყვარელი ძაღლის იმქვეყნად წასვლა გაუხარდა კიდეც.
მეორე სართულზე საფრანგეთის ერთი კუთხის აღმოჩენა შეიძლებოდა, წყვილი საშუალო ფენიდანაა, ალბათ დამწყები მენეჯერები, ბევრს მუშაობენ კომპიუტერებთან, ხშირად იყურებიან მობილურებში – ჩემი წარმოდგენით რომელიმეს დედა ან მამაა პანდემიასთან კავშირში, და მათზე ღელავენ, ამიტომ მისჩერებიან მობილურებს განუწყვეტლივ, სიცოცხლის ნიშანწყალს ელიან. არ ვიცი, იტანჯებიან იმისგამო, რომ სნეულ მშობელს ვერ ნახულობენ, თუ შვებას გრძნობენ, რომ ამ სნეულებამ ზნეობრივი პასუხისმგებლობის ტვირთი ჩამოხსნა მათ? რა ვიცი…
მესამე სართულზე ორი საინტერესო ბინაა, სრულიად განსხვავებული მაცხოვრებლებით, შესაბამისად ქვეყნებით. შუაში მდებარე ბინა ალბათ გარემონტებულია, ძველებური ნათელი ბინა , ხის იატაკით, სამზარეულო სკანდინავიურ სტილში – საუკეთსო მაგალითი დიდი გერმანული ქალაქისთვის. დარწმუნებული ვარ იქ ორი აკადემიკოსი ცხოვრობს, ორი შვილი მუდამ მოვლილია, მუდამ ზრდილობიანი, მუდამ ბიო-საკვებით უზრუნველყოფილი და ხის სერტიფიცირებული სათამაშოებით აღჭურვილი. ოჯახის წევრები აღსავსენი არიან პასუხისმგებლობის გრძნობით, ხშირ-ხშირად იბანენ ხელს, ზოგჯერ ბინაში შემოსვლისას ჯერ კიდევ პირბადეები უკეთიათ, მხნედ გძნობენ თავს და მუდამ თავაზიანად იქცევიან და ალბათ ხშირად იწყებენ საუბარს სიტყვებით: ძვირფასო, სასურველია, რომ…“ . შეწუხებულები აქნევენ თავს, როცა დაღუპულებზე კითხულობენ, და განიცდიან, რომ უარი თქმა უწევთ შვებულების გატარებაზე თავიანთ აგარაკზე ესპანეთში, რადგან ამას ნამდვილად არ გაამართლებდნენ მათი შეგნებული აკადემიკოსი მეგობრები – თუმცა შინაგანად დარწმუნებულნი არიან, რომ წარმოუდგენელი მსხვერპლი გაიღეს საყოველთაო კეთილდღეობისთვის.
მეზობლად მდებარე ბინა უკიდურესად განსხვავებულია: ყველაზე გასარემონტებელი და მოუვლელი ბინა დანარჩენებთან შედარებით. ალბათ 50-იანი წლებიდან შემორჩენილი შპალერის ნარჩენები კედლებზე და თვალში საცემი ბზარები ჭერში. ის ქალი, მუდამ ჯამით მუხლებზე რომ ზის, წამდაუწუმ ეწევა და მერე ისევ კოვზს იტენის პირში გათიშული, სადღაც ცივ ჩრდლოეთში წარმომიდგენია: ციმბირში, ქალაქში პირქუში სახელით, ნოვოსიბირსკი მოუხდებოდა ალბათ, ადგილი, სადაც დრო თითქოს გაიყინა. დანაკარგია მის სხეულში ჩაბეჭდილი, ის, რამაც დააუძლურა და გულგრილი გახადა. მასშემდეგ დიდი ხანი არ იქნება გასული, ახალი მომხდარია. ვინ დაკარგა? ქმარი? ან იქნებ ბავშვი? და ცხადია, ეს არ იყო პანდემიის მსხვერპლი, ეს იყო უცაბედი, მოულოდნელი აღსასრული, რაღაც სრულიად განუზრახველი, რადიკალური შეიჭრა მის ცხოვრებაში.
ამიტომაც ზის ახლა იქ, დასცინის რეალობას, ჯინში უდგება, და სულ არ აინტერესებს ეს დაავადება, რადგან საკუთარი ტკივილი იმდენად უფრო ძლიერი ეჩვენება, რომ ერჩივნა მთელ მსოფლიოს და თვითონაც ამ პანდემიით ამოხდომოდა სული. მის თავზე მდებარე ბინა შეიძლებოდა ნებისმიერ კონტინენტზე აღმოჩენილიყო. იქ, სადაც სულ მზე ანათებს და სადაც დაზღვევა კბილის პროტეზს არ ფარავს. იქნებ მონტევიდეოში, ან სულაც ნეაპოლში? სადაც უსირცხვილოდ ახალგაზრდა ადამიანები ყოველგვარი სიბილწისგან დაცულები არიან თავიანთი ახალგაზრდობის წყალობით. ახალგაზრდა წყვილი ახლახანს შესახლდა ამ ბინაში, ყველაფერი იმპროვიზირებულია და ყველაფერი პროცესშია. ერთთადერთი, რაც მუდმივი და უცვლელი აქვთ, როგორც ჩანს, სექსია, რითიც სიამოვნებით არიან დაკავებულნი დღეში რამდენჯერმე – მათი ვნებიანი თავდავიწყება მშვენივრად რომ ჩანს უფარდო ფანჯრიდან, ისევე ნაკლებად აწუხებთ, როგორც ეს დაწყევლილი პანდემია.
სულ სხვა ვითარებაა სხვენში ასაკოვან კაცთან, რომელიც ცოტა უფრო მეტად არის ალკოჰოლისადმი მიდრეკილი, რომ ამას გატაცება დაერქვას. მარტოხელა ჩანს და მისი ბინა, რომელიც, როგორც წარმომიდგენია, ლუისვილს ან ლინკოლნს შეეფერება ამერიკის შეერთებულ შტატებში, გაჟღენთილია გაუპარსავი კაცის, იაფფასიანი ლუდის და რაღაც გამოუთქმელის სუნით. იმ კაცმა დიდი ხანია შუა თითი აჩვენა სამყაროს, რადგან ამ სამყარომ, ისევევ როგორც მისმა ყოფიმა ცოლებმა, მისმა შვილებმა, მისმა მეგობრებმა, დანაპირები არ შეუსრულა. ახლა მას დრო თავზე საყრელი აქვს, რადგან პანდემიისა და ამით გამოწვეული შემცირებების გამო სამუშაო დაკარგა – ალბათ რომელიმე მომცრო წარმოებაში, სადაც რაღაც სისულლელეს აწარმოებენ, თუმცა ძალიან მნიშვნელოვანს, შესაძლოა გარკვეული სახის ხრახნებს, გარკვეული სახის ბეტონის კედლებისთვის – და ისიც სარგებლობს ამით. სიამოვნებასაც კი ანიჭებს აქამადე უცნობი სიცარიელის განცდა, რადგან თავისუფლება იგრძნო და უცებ ისეთი რამეების კეთება დაიწყო, რასაც მანამდე ვერ ბედავდა თავისი სოციალური მდგომარეობისა და სამსახურის გამო. მაგალითად ანონიმურ საჩივრებს წერს საიმიგრაციო სამსახურს და სავარაუდო მტკიცებულებები მოჰყავს მეზობელ სახლში მცხოვრები ჩინელების წინააღმდეგ, რომელთაც ამ უცნობი დაავადების ქვეყანაში განზრახ შემოტანას აბრალებს.
ვზივარ აქ და ვფიქრობ, რა გვექაჩება ასე ჯიუტად. რატომ ვერ ვთმობთ მთელ ამ სიბინძურეს და იმედგაცრუებას, არაპროგნოზირებად კატასტროფებს, მსოფლიოს პარალიზებას რომ ახდენენ ყოველდღიურად, რა გვაიძულებს, თვალი დავხუჭოთ ყველაფერზე და ბომბების ჩამოყრა გავაგრძელოთ და ახალი ომები წამოვიწყოთ, არ გავჩერდეთ, როცა გარშემო ყველაფერი გაჩერდა დიდი ხანია. რატომ ვივიწყებთ საკუთარ უსასოობას, არსებობის ავ-კარგიანობას, სევდიან გამოცდილებას და ყველაფრის მიუხედავად კაფსულას ვქმნით, ცალკე ქვეყნად, ცალკე კონტინენტად ვრჩებით და თავდავიწყევით, ვნებით ვცეკვავთ სიმღერის ფონზე, როგორც მე.
არ ვიცი, რატომ ვბრუნდები აივნიდან ბინაში, მუსიკას ხმას ვუწევ და ვცეკვავ, თითქოს უკანასკნელად.
იქნებ იმიტომ, რომ მშვენიერი, საინტერესო, მომაჯადოებელი გამოვჩნდე – თუ ვინმე ჩემი გახსნილი ფარდებით ისარგებლებს და მეც პერსონაჟად მაქცევს.
ან იქნებ ჩემთვის ვაკეთებ ამას, იმ ბავშვისთვის, ოდესღაც რომ ვიყავი და ამ ღამით რომ გამახსენდა, რომელმაც ბედნიერება უწილადა ადამიანებს განათებულ ფანჯრებში.
თავდავიწყებით ვცეკვავ და ვფიქრობ, იქნებ სწორედ ეს გვჭირდება ისევ: ეს მუდამ სახიფათო და ზოგჯერ ასეთი მაცდუნებელი, და მაინც აუცილებელი იმედი, რომ ერთხელ მაინც გაგვიმართლებს. იქნებ ამიტომ ანთია ჩვენს ფანჯრებში სინათლე. ჯერ კიდევ.
Published November 13, 2020
© Nino Haratischwili per Eventi letterari Monte Verità 2020
© Nino Burduli 2020
The House of Many Countries
Written in German by Nino Haratischwili
Translated into English by Charlotte Collins
When I was a child, one of my favourite pastimes was watching strangers’ windows at nightfall. Left to my own devices, I could have watched people for hours, going about their lives in the brightly lit windows. I imagined what they were doing, who they were, who they lived with, what work they did, and for some reason it was almost impossible for me to conceive of a single one of them having to deal with any problem, tragedy or misfortune.
Positioned where they were, in comforting light, protected by familiarity, they seemed predestined for happiness, security, love. In my childish naivety, I ascribed to them unclouded lives.
Recently I moved house, and so on the very first evening I sat out on fourth-floor balcony of my new home, looking at the big building in front of me, several storeys high, and all its inhabitants, going about their evening business. (In this instance, I consider it a stroke of luck for me that, in Germany, curtains are nothing like as popular as in all the countries of the former Eastern bloc, where the private realm – the only sphere of life not under constant scrutiny – had to be protected from the state by all possible means.) My imagination immediately started to run riot; my thoughts galloped like racehorses.
It suddenly occurred to me that the house opposite could be taken as a wonderful symbolic representation of our contemporary world, with all its dramas and comedies playing out simultaneously, all its social distinctions and different designs for living, united in the omnipresent, involuntary commonality of what we call this pandemic.
The elderly man on the first floor, for example, would be perfect as a country in Central Europe: Romania, perhaps. A man who has worked hard all his life but has never been able to escape his social status, because in the East it’s much harder to wipe away your background than it is in the West. A man who cares for his sick wife, a woman whose greatest pleasure appears to be the evening’s television programmes, testified to by the continuous flickering of the screen. Their children – two sons, perhaps – moved out long ago in search of a better life, a better country; they send money from time to time, to top up their parents’ meagre pension. He worries about his wife’s health, which is why going outside is apparently no longer an option; he is ashamed to admit that he is secretly glad his wife’s beloved dog departed this mortal coil nine months ago.
Perhaps, on the second floor, we may discover a little bit of France: an upper-middle-class couple, a start-up company, maybe. Both work on their computers a lot; both spend a lot of time staring at their mobile phones. I imagine that perhaps a mother or father has been touched by the pandemic and their life is now in danger, that this is why they’re constantly staring at their phones: they’re waiting for new signs of life. Is it painful for them not to be able to visit their sick parent, or are they actually relieved that the disease absolves them of their moral duties? I don’t know…
On the third floor we may observe two fascinating and entirely contrasting tenants, or countries. Perhaps the apartment in the middle – a bright, renovated, old apartment with wooden floors and a Scandinavian-style kitchen – is a good representative of a big German city. The tenants are an academic couple, no doubt about it, their two children always neat, always well-mannered, always supplied with organic food and certified eco-friendly wooden toys. The family is extremely conscientious; they wash their hands frequently, they are often still wearing their masks when they walk in, they are even-tempered and always courteous, and probably often start their sentences with: ‘Darling, I would be grateful if…’ They shake their heads in dismay when they read about the dead, and are despondent about having to cancel their holiday in their Spanish finca because they certainly couldn’t justify it to their scrupulous academic friends – even if secretly they think they have made a tremendous sacrifice for the common good.
The contrast with the neighbouring apartment could not be greater. It is the messiest one in the block, the most obviously in need of renovation. The vestiges of paper that cling to the walls could date back to the 1950s, and there are conspicuous cracks in the ceiling. A woman is always sitting there with a bowl in her lap, smoking from time to time before reaching for the spoon again and absent-mindedly putting it in her mouth. I picture her somewhere in the cold north: in Siberia, in a town the very name of which is uninviting – Novosibirsk perhaps; yes, that could fit well, a place where time itself seems frozen. Loss has written itself into her body, has made her so sluggish and apathetic. This loss cannot have happened long ago, it is fresh. Was it her husband? A child, even? And no, they didn’t fall victim to the pandemic; the loss was swift and unexpected: something completely radical and unexpected ripped its way into her life. And this is why she sits there smiling mockingly at reality, defying it, and doesn’t want to hear anything about a disease, because her own suffering seems so much more brutal that she wishes the whole world, and herself along with it, would perish in the pandemic.
The apartment above her could be on any continent. Somewhere where there is plenty of sunshine and no supplementary dental insurance. Montevideo, perhaps; yes, or possibly Naples? Somewhere where there are young people who are protected from every horror by virtue of their brazen youth. The young couple has only just moved in; everything seems improvised, everything is in the process of becoming. With them, the only thing that seems to happen with any consistency is sex, which they ideally like to practise several times a day; one may observe their hot-blooded abandon so beautifully thanks to their curtainless windows, a fact that seems to bother them just as little as the wretched pandemic.
It’s a very different story with the man in the attic apartment, whose fondness for alcohol is rather greater than what one could describe as a civilised passion. He seems lonely, and his apartment, I imagine, which would not seem out of place in Louisville or Lincoln, USA, smells of a man with patchy stubble; of cheap beer, and something unspoken. He has long since shown the world the middle finger, because the world has been as bad at keeping its promises as his ex-wives, his children, his friends. Now he has a lot of time on his hands, because thanks to the pandemic and the resulting cutbacks, he has lost his job – in a medium-sized company, I think, one that manufactures something stupid yet incredibly important: very specific screws for very specific concrete walls, perhaps – and is hatching a plan. Unexpectedly, he is actually enjoying this novel state of emptiness, because he feels free, and suddenly dares to do things he had refrained from doing until now, given his employment and social status. For example, he writes anonymous letters of complaint to the immigration authorities, providing supposed evidence against the Chinese family in the house next door who smuggled this foreign disease into the country.
I am still sitting there, wondering what it is that makes all of us stubbornly keep on going; why we all cling on so hard, to all the dirt and all the disappointments, all the unforeseeable disasters that, from one day to the next, force the world to a standstill; wondering what it is that compels us (ignoring everything, blanking everything out) to keep on dropping bombs and starting new wars, never stopping to draw breath, although everything around us has long since stood still; wondering how it is possible to forget all the fragility, all the eerily beautiful simultaneity of our existence, the sad realisation; and, in spite of this, to encapsulate ourselves, to remain our own country, our own continent, and to dance along ecstatically, with abandon, to a song. Because that is what I do.
That night, for some reason, I decide to step off the balcony, go back into the apartment, turn the music up loud and dance as if there were no tomorrow.
Perhaps I do it because I want to cut a good, an interesting, an attractive figure – in case someone takes advantage of the curtains I have pushed aside and creates a figure, a character, out of me.
But perhaps I do it for myself as well: for the child I once was, whom I couldn’t help thinking of repeatedly that evening, who bestowed so much unlooked-for happiness on the people in the brightly lit windows.
Perhaps, I think, abandoning myself to the dance – perhaps now, again, we need this: this ever-dangerous, sometimes so deceptive, yet no less necessary hope that, just this once, we will be happy. Perhaps that is the reason why our windows are all still lit.
Published May 8, 2022
© Nino Haratischwili per Eventi letterari Monte Verità 2020
© Specimen 2022
Other
Languages
When I was a child one of my favourite things was looking through the windows of strangers as darkness fell. I could have people watched for hours, had I had the chance, watched them living their lives illuminated in the windows. I painted myself a picture of what they did, who they were, their roles and relationships, the careers they pursued, and for some reason I struggled to imagine a single one of them ever having to deal with a problem, a tragedy, or a misfortune.
Framed in the cosy light and under the protection of the familiar they seemed predestined to be happy, secure, loved. In my childish naivety I bestowed upon those people a cloudless life.
Yet what fascinated me the most, and what placed this occupation so close to my heart, was the simultaneity of the flow of events I was witness to. Rarely did the narrow perspective of one’s own life afford this kind of insight. I was dimly aware of it even as a child, and on some subconscious level it made me sad: always being trapped in one’s own life; only ever so rarely partaking in the life of another to the extent that would, perhaps, be necessary to comprehend the sheer colossal scale of life in its total brutal parallelism.
Just why I was so dead set on grasping that I can’t say, but plain as day this attitude formed an important foundation for my choice of career. There, where insight was denied, where the curtains were left drawn, I wove my own whole cloth instead.
A lot of time has passed since then, but till this day when I walk along a street in the dark I find my eye drawn inexorably upward, catching on some bright window, and my imagination starts to gallop, as if my thoughts were a day at the races. The naivety of my childhood is long behind me of course, and I’m not enough of a utopian to fall for all these people enjoying the harmonious, carefree life. And yet for that, a peculiar, raw longing remains.
© 2020 Nino Haratischwili, Translation Bryn Roberts
Your
Tools
