Cinema Silenzioso

The night Saba’s trial was announced by the camp’s court clerk, I was sitting on a stool in front of my cinema screen. Cinema Silenzioso. Dusk fell over the thatched roofs. A full moon appeared over the camp I viewed through my screen. Light like thick blue ink splotched on the walls and between the alleys, wood-burning stoves glowed red. 

I saw the clerk riding his donkey in the dusty narrow streets. His silhouette skittered among the huts. 

You are requested to attend the trial of Saba, the clerk declared through his megaphone. The courtroom is moving to the cinema compound. 

On hearing her name I leapt to my feet. The sketch of Saba I was holding dangled above the open furnace next to me. The charcoal strokes defining her nipples glistening in the light of the smouldering fire. I looked at Saba’s compound appearing through the screen like a picture. She was nowhere to be seen. Her lime tree stood frozen against the clay colours of the surrounding huts. Grasshoppers hung off the slant of sugarcane leaves in front of her hut’s window. 

When I first built my cinema inside my compound, I was inspired by the memory of the forty-five round lights on the facade of the Italian Cinema Impero in Asmara, where I worked before I fled to the camp. I made my cinema screen from one large white sheet I ironed and tied to two wooden poles embedded in the ground, with a big square cut out in the middle. I placed it near the crest of the hill on top of which my compound was located. Many thought I had done so to let the full light of the stars and the moon cascade over the performers on the open screen, the camp behind them existing in isolation. Like a mural, an artifice of a bygone era. 

The real reason, though, was different. From the hilltop, looking through the screen when the light was right, you could see into Saba’s compound, fenced on three sides, letting the hill on which the cinema stood act as the fourth fence. I could watch her all the time, her world a part of mine. 

The trouble was that I, like many, had bought into the illusion that the sheet was an actual screen and that everything inside it was a real film – scene after scene made in a faraway place. Illusion nested in my life with each day passing in front of my cinema. And the two worlds, the real one in which Saba lived, and the virtual one of the film I watched, where all is not what it seems, existed in harmony. 

I saw her cooking, reading, ironing, working, teaching adults to read and write, but I also watched her do what people do out of each other’s sight. And as I talk to you now, a random selection of images of her replays in my mind. There was that evening she spent masturbating behind the latrine, as her brother cooked doro wot stew for her and her husband. 

But that scene is blurred by another one. There she sat on her heels in front of the large curved stone placed on the ground, and, as she crushed the grain on the big stone, her bottom rose off her heels, and the hem of her black dress fluttered as she leaned her shoulders forward to grind the grains by moving smaller stones backward and forward over them. Her burnt thighs were glowing like candles, her history of wounds concealed by the cloud of white flour coiled in front of her and into which her head entered and exited, her hair turned white. Saba’s flour-dusted face exists in my mind next to her made-up face on the night of her wedding, when she sat next to her middle-aged husband wearing a dress once owned by a dead woman. Everything is recycled in our camp, happiness as well as despair. 

And I keep returning to her wedding night. I still shiver at the thought of her brother tiptoeing his way to the marital bedroom long after the music had died and the guests had departed to leave the bride and groom to consummate their marriage. How he twisted as he placed an ear to the wall. 

Now, I was thinking about Saba, her crime, her impending trial, when she exited her hut and appeared on the screen in her black dress, her other skin. Sitting back on my stool, I returned to watching my cinema and Saba through it. She perched on her bed under her lime tree, a book in hand. The oil lamp by her bedside flickered. Saba always slept outside in the open air, and I would watch her every night as the moon and stars cascaded over her taut skin. 

I assumed she would read her book now. She’d been rereading Chekhov’s The Lady with the Dog, which the English coordinator had left in our camp with his British newspaper, as if by reading it over and over again she would have an equally happy ending to her own love story. But whom did she love? 

The screen of my cinema quivered. Saba turned on her radio. Music blurted out into the silent evening. And moments later, as I placed a pot of milk on the open furnace, I heard footsteps. When I raised my head, I saw her walking up the hill towards me, gliding like a ghost among the shrubs and cactuses. As I leaned forward, I nudged the open furnace. 

Saba, in her black dress and ankle-strap sandals, stood next to the multicoloured chair in front of me, a bag in her hand. She looked like a character escaped from an Italian film. A figment of my imagination? I could see her though. Smell the perfume of her body. 

She walked away from the screen and hung her black dress over the low branch of a hibiscus tree near the edge of the hill. She returned to the screen naked and sat on the multicoloured plastic chair, the same chair on which performers sat to tell stories, to recall life in our homeland before the war, before our exile. In the cinema, I often pleaded with performers that they were free to say and do what they wanted. But people remained bound by their exiled condition. I knew I didn’t need to remind Saba of this. 

Ants climbed her toes, pedicured by Hagos the evening before. 

Saba retrieved a pair of scissors from her bag and began cutting away at her hair. The white-silver glow of the bright sky poured onto the screen. As the long strands of her black hair fell on the floor, she stared at me through her dense eyelashes. The whites of her eyes were disturbingly clear. 

The wind stirred. Sparks flared up in all directions. The milk in the pot boiled up, turning into a fluffy dome of white spilling over, putting out the flame. 

Saba stretched her arm through the gap in the screen and took the cigarette I had lit in the open furnace before her arrival. I wished I could hold her hand for just a moment, but to do so would mean calling into question all that I had believed until then. This is a cinema in a refugee camp, I told myself. Saba is an actor in a film made in a foreign land. 

She puffed out cigarette smoke. Her face vanished in the cloud. Saba has a history of disappearance, and reappearance. And for a moment no one existed on the screen. Not even the camp. Saba was a lie, this camp an illusion. But the fumes of neglect rose from the camp behind her, rooting me to reality. The smell of damp yellow thatches, of dung- filled mud walls, of the open field we all shared as a toilet where I had encountered Saba so many times. 

An eagle landed on the hibiscus tree inside my cinema, opening its beak as if Saba’s black dress was laced with bloodied memories, her flesh the thread holding this fabric together. 

The moon disappeared behind the clouds. Saba vanished in this momentary darkness, her face resurfacing as she drew on her cigarette. But darkness always returned in this place. Lamps ran out of oil. Batteries expired. Half our lives were spent in darkness. 

Talk, I urged Saba. Please say something. 

And she did, after the eagle flew away. I used to believe, she said. I believed that, although people flee their homeland, leave their 

belongings behind, our traditions stay glued to our core. They escape with us to wherever we go. 

She paused and raised her eyes to the sky. 

What was she trying to tell me? What was she trying to prepare me for? Did this have anything to do with the trial? 

A gust of wind whipped life back into the hissing charcoals. Sparks hit the side of my face. Tears welled up in my eyes. It was I who encouraged members of the audience to hold no fear when they entered my screen. Instead of retelling their tragic stories in the camp, I urged them to recount their dreams so that they turned into fantasy in this remote place. Once they were within the confines of my cinema, they were not refugees bound by their exile; instead, they could say or do whatever they wanted. Because, I told them again and again, you are characters in a film made in a free place somewhere far away. 

And some believed it. I remember the boy who told of his fantasy about his uncle’s wife. His brothers dragged him out of the screen through the hole in the sheet and beat him unconscious. Or the girl who was to be married off by her parents, but who became captivated by the illusion of my cinema, declaring the name of her true love the moment she stepped inside. Her parents disowned her. 

And now my innovation had infected Saba too. I wasn’t ready to hear the truth. I picked up a chunk of charcoal and stood up ready to hurl it at the sheet. Burn down my cinema for good and with it my fantasy, and Saba, and all the fragmented scenes of her I had collected and woven together. The scenes through which I had survived. My life was a mirage because Saba was a mirage. 

Turn off the lamp, she said. 

I dropped the ball of fire. And when I did as she asked, she faded. But her purple thighs and the chair under her dark body shimmered in the moonlight. Half of her turned into a sitting silhouette, as if she was the negative of a picture, the real person behind the image being somewhere else. 

Whenever she inhaled on the cigarette, her features emerged inch by inch, redrawn out of darkness, in the way she wanted, as if she were ready to replace with her own words all the stories told about her. 

But then came the knocks I had been dreading. Loud and persistent. Jamal, we know you are in there.
I could hear the court clerk shouting through the door.
Jamal, open the door at once. Are you talking to yourself again? 

I slipped my hands through the screen, touched Saba’s purple thighs, and drew my breath from the violence printed on her skin, as if confronting her wounds was the only way to confirm her existence, and challenge her invisibility in my mind. 

Jamal, open the door now before I break it, the clerk said. 

Saba zoomed out of the cinema screen. I followed the tip of her cigarette as she strode to the hill. The clouds scattered. 

Her trial began under a bright sky. 

And as soon as I opened the gate to my cinema, the clerk stepped in, followed by droves of people.
Girls carrying firewood trudged in line. The firewood on their backs squeaked. Behind them, old men in turbans and with gabis swathed around their blazers stopped, blocking the entry. They reminisced about Asmara. Since I arrived here, and every time I close my eyes, said the eldest among them, I see Mussolini in the central boulevard he named after himself. 

They held hands and moved forward together, facing the memories in unison. Buonasera, Jamal, they greeted me as they sat in the front row. A herder showed up while still shaking her goatskin in which she churned milk into tesmi. The smell of butter receded when a sex worker – face covered in black seed oil perfumed with cinnamon – appeared in the doorway. 

Asmarino boys entered my compound with cardigans tied around their necks, still holding their playing cards. The joker among them mimed an explosion with his hands as women balancing jerrycans full of river water on their heads arrived through the gate. The women, though, smiled, threw their hips to the side, arms akimbo. Their chattering stopped when an eighty-something-year-old woman, whose daughter and granddaughter had been martyred at the front fighting for our country’s independence, arrived on her donkey. The animal brayed when the grandmother dismounted from its back. 

I stood and gave up my chair to this woman whose womb had once upon a time sheltered lionesses. Saba is free, she said, squeezing my hand. Saba is free. A woman is free before her country is liberated. 

I kissed her forehead. 

The judge and the elders had yet to arrive. One woman lamented the peculiarity of putting each other through trial, as if life in the camp wasn’t doing this already. 

The crowd soon laughed again though, when our camp’s barber asked me if I had finally lost my virginity to the uncircumcised woman working at the aid centre, whom I helped translate English to Tigrinya and Arabic. I wanted to bring a quick conclusion to what would no doubt be a long discussion by revealing I had lost my virginity instead to an uncircumcised man. I said no such thing, though. Instead, I smiled and kept the mask of pretence going. 

My silence intensified the curiosity. Eyes continued to probe the disguise over my face. I firmed my posture to affirm my manhood, countering the femininity that infected my bones like ants digging holes in the ground. Somehow, I collected my fragmented body into one, and stood straight as a doum palm tree. 

The judge will arrive soon, said the clerk. 

And, as if to kill time while waiting for the trial to begin, a man handed me and the son of our Sufi imam a sword each. Time, the saying goes, is like a sword: if you don’t cut it, it cuts you. 

The mystic and I were requested to jump closer to the divine, closer to exhilaration, and return to this ground bearing his love. The imam’s son and I jumped, elevating ourselves high above the compound, the camp, and glided towards the berry-coloured sky, our blades clashing mid-air, and together we tapped our weapons into the monotonous sky until it bled. Dusk arrived. Blood filled the curves of the thatched roofs. 

My friend and I fell back to the ground giggling. We hugged, our swords behind the other’s back. In this isolated, neglected place, it’s your friend you must watch out for, Saba had once said to me. 

Recalling her words, I dug the heel of my hand into my friend’s shoulder blade, just as he did mine. We marked each other’s presence in the other’s memory and, laughing, we returned to our seats. 

But where is the judge? I asked, hoping to put an end to this charade once and for all. Not that I had had enough of my fellow refugees. On the contrary. It wouldn’t be an exaggeration to say it was their merciful solidarity that kept me alive during the first weeks and months of life in the camp. Some families allowed me to share their children’s beds and their few spare items of clothing, so that at night both their children and I slept naked as our clothes dried outside. Our limbs intertwined, sweat glued us together. 

And for a long time, before I had inherited my hut from a man who had drowned in the river, I slept in different huts and laid my head on the same pillow as a poet, a rapist, a widow, an adulterer, a fantasist and compulsive liar, an imam, a homosexual, a priest, a closet transvestite, a man who molested his son, a mother who beat her children until her rage was engraved on their skins, and for a while, I dwelt with a young widow who spent her nights parked on the ground of her hut on all fours, surrendering her naked body to the ghost of her deceased husband, so I went to bed with the smell of her yearning sex filling my lungs. 

These people’s dreams, their fears and crimes, became mine. I lived wondering whether I would end up a dreamer, a wanderer between countries and lovers, or someone who would stalk a victim through dark alleyways, or whether I would be a man of words, or even be transformed by the might of the divine into a woman like Saba whose moonlight- flooded curves I had pictured as my own. 

My adolescence was full of possibilities, of becoming this or that, captive to ambition that changed with each night I spent in a different hut and listened to the hearts of those laying their heads next to mine, their breaths awakening gruesome thoughts as well as sensuous and compassionate ones. I am nothing but the sum of the many thoughts of those companions. Because, unbeknown to them, I became many things: an image of their generosity, a case study for their noble creeds, and a bearer of their most unbearable secrets.

Cinema Silenzioso

La noche en que el secretario judicial del campamento anunció el juicio de Saba, yo estaba sentado en un taburete, enfrente de mi pantalla de cine: el Cinema Silenzioso. El atardecer caía sobre los tejados de paja. Una luna llena asomaba sobre la parte del campamento que veía por mi pantalla. Una luz como una tinta azul espesa manchaba los muros y, entre los callejones, los hornos de leña brillaban rojos.

Vi al secretario montado en su burro por las polvorientas y estrechas calles. Su silueta correteaba entre las chozas.

“Se solicita que asistáis al juicio de Saba”, informó el secretario a través de su megáfono. “La sala de juicio se traslada al recinto del cine”.

Al oír su nombre me puse en pie de un salto. El boceto de Saba que estaba sujetando pendía encima de la estufa abierta que tenía al lado. Los trazos de carboncillo que delineaban sus pezones brillaban con la luz de la lumbre. Miré hacia la parcela de Saba, que parecía una fotografía a través de la pantalla. No se la veía por ningún lado. Su tilo se erguía congelado contra los colores arcillosos de las cabañas cercanas. Las langostas colgaban de las hojas inclinadas de las cañas de azúcar frente a la ventana de su cabaña.

Cuando empecé a construir el cine en mi parcela, me inspiraba el recuerdo de las cuarenta y cinco luces redondas de la fachada del cine italiano Impero en Asmara, donde trabajaba antes de huir al campamento. Hice mi pantalla de cine con una gran sábana blanca que planché y até a dos postes clavados en el suelo, con un cuadrado grande recortado en el centro. La coloqué cerca de la cresta de la loma en la que estaba mi parcela. Muchos pensaron que lo había hecho para dejar que toda la luz de la luna y las estrellas bañara a los que actuaban en la pantalla abierta, tras ellos, el campamento existía de forma aislada. Como un mural, un artificio de una época pasada.

La verdadera razón, sin embargo, era otra diferente. Desde la cima de la colina, mirando a través de la pantalla con la luz adecuada, se podía ver dentro de la parcela de Saba, vallada por tres de sus lados, la colina en la que se encontraba el cine servía de cuarta valla. Podía verla todo el tiempo, su mundo parte del mío.

El problema era que yo, al igual que otros, me había creído la ilusión de que la sábana era una pantalla de verdad y de que todo lo que veíamos dentro de ella era una película real, hecha, escena a escena, en algún lugar lejano. La ilusión iba anidando en mi vida con cada día que pasaba frente a mi cine. Y los dos mundos, el real en el que Saba vivía y el virtual de la película que veía, donde no todo es lo que parece, existían en armonía.

La veía cocinando, leyendo, planchando, trabajando, enseñando a adultos a leer y a escribir, pero también la miraba haciendo las cosas que hacemos cuando nadie nos ve. Y mientras os hablo ahora mismo, una serie aleatoria de imágenes de ella se reproducen en mi mente. Está esa tarde que se pasó masturbándose detrás de la letrina, mientras su hermano preparaba un estofado doro wot para ella y su marido.

Pero esa escena está difuminada por otra. En esta, ella estaba sentada en cuclillas frente a la gran piedra curva colocada en el suelo, y al moler el grano en la piedra, su culo se elevaba de sus talones, y el dobladillo de su vestido negro aleteaba cada vez que inclinaba los hombros, hacia delante y hacia atrás, para machacar los granos con piedras más pequeñas. Sus muslos quemados brillaban como velas, su historial de heridas disimulado por la nube de harina blanca que se arremolinaba frente a ella y en la que su cabeza entraba y salía, volviendo blanco su pelo. La cara de Saba llena de harina existe en mi mente junto con su cara maquillada la noche de su boda, cuando se sentó al lado de su marido de mediana edad, llevando un vestido que una vez perteneció a una mujer ahora muerta. Todo es reciclado en nuestro campamento, tanto la felicidad como la desesperanza.

No dejo de volver a su noche de bodas. Todavía me estremezco cuando pienso en su hermano acercándose de puntillas hasta el dormitorio conyugal, mucho después de que la música se acabara y de que los invitados se hubieran marchado para dejar a la novia y al novio consumar el matrimonio. Cómo se retorció al pegar la oreja a la pared.

Ahora estaba pensando en Saba, en su crimen, en su inminente juicio, cuando de pronto salió de su cabaña y apareció en la pantalla con su vestido negro, su otra piel. Recostándome en mi taburete, me puse de nuevo a ver mi cine, y a Saba a través de él. Se encaramó a su cama bajo el tilo, libro en mano. La lámpara de aceite titilaba a su lado. Saba siempre dormía fuera, al aire libre, y yo la miraba cada noche, mientras la luna y las estrellas caían sobre su piel tersa.

Supuse que entonces leería su libro. Había estado releyendo La dama del perrito, de Chéjov, que el coordinador inglés había dejado en el campamento junto con su periódico británico. Como si por leerlo una y otra vez fuera a encontrar, ella también, un final feliz para su propia historia de amor. ¿Pero a quién amaba ella?

La pantalla de mi cine temblaba. Saba encendió su radio. La música empezó a sonar de golpe en medio de la silenciosa tarde. Momentos después, mientras ponía un cazo de leche en la estufa abierta, oí pasos. Cuando levanté la vista, la vi subiendo por la colina hacia mí, deslizándose como un fantasma entre los arbustos y cactus. Al echarme hacia delante le di un empujón a la estufa.

Saba, con su vestido negro y sus sandalias atadas al tobillo, se quedó de pie junto a la silla de colores frente a mí, con una bolsa en la mano. Parecía un personaje escapado de una película italiana. ¿Era un producto de mi imaginación? No, podía verla. Podía oler el perfume de su cuerpo.

Se alejó de la pantalla y colgó su vestido negro de la rama inferior de un hibisco que había al borde de la colina. Volvió desnuda a la pantalla y se sentó en la silla de colores, la misma silla en la que los que actúan se sientan para contar historias, para recordar la vida en nuestra tierra natal antes de la guerra, antes del exilio. En el cine solía rogarles a los actores que se sintieran libres de decir y hacer lo que quisieran, pero aun así seguían limitados por su condición de exiliados. Sabía que no tenía que recordarle lo mismo a Saba.

Las hormigas le trepaban por los dedos de los pies, arreglados por Hagos la tarde anterior.

Saba sacó unas tijeras de su bolsa y empezó a cortarse el pelo. El brillo plateado del cielo se vertía sobre la pantalla. Mientras sus largos mechones de pelo caían al suelo, ella me miraba a través de sus densas pestañas. El blanco de sus ojos era perturbadoramente claro.

El viento se agitó. Las chispas chisporrotearon en todas direcciones. La leche que había en el cazo empezó a hervir, convirtiéndose en una esponjosa cúpula blanca que se derramó, apagando el fuego.

Saba alargó el brazo a través del hueco de la pantalla y cogió el cigarrillo que me había encendido en la estufa antes de que ella llegara. Deseé poder coger su mano solo un momento, pero hacerlo habría supuesto cuestionar todo en lo que había creído hasta entonces. “Esto es un cine en un campo de refugiados”, me dije. “Saba es una actriz en una película hecha en una tierra extranjera”.

Echó el humo del cigarro. Su cara se desvaneció en él. Saba tiene experiencia en desaparecer y reaparecer y, por un momento, no había nadie en la pantalla. Ni siquiera el campamento. Saba era una mentira, el campamento, una ilusión. Pero los vapores del descuido se elevaban desde el campamento tras ella, devolviéndome a la realidad. El olor de los tejados de paja amarilla húmedos, de los muros de adobe hechos con estiércol, del campo abierto que todos usábamos como letrina y en el que tantas veces me había encontrado con Saba.

Un águila se posó en el hibisco de mi cine, abriendo el pico como si el vestido negro de Saba estuviera adornado con sangrientos recuerdos; su carne, el hilo que mantiene el tejido unido.

La luna desapareció tras las nubes. Saba se desvaneció en esa oscuridad momentánea, su cara resurgía cada vez que le daba una calada al cigarro. Pero la oscuridad siempre volvía en este lugar. Las lámparas se quedaban sin aceite, las baterías se agotaban. La mitad de nuestras vidas la pasábamos a oscuras.

“Habla”, le pedí a Saba. “Por favor, di algo”.

Y lo hizo, cuando el águila se fue volando. “Solía creer”, dijo. “Creía que aunque la gente huyera de su tierra, aunque dejasen atrás sus pertenencias, nuestras tradiciones permanecerían pegadas a los huesos. Escapan con nosotros a donde quiera que vayamos”.

Hizo una pausa y levantó los ojos hacia el cielo.

“¿Qué estaba intentando decirme? ¿Para qué estaba intentando prepararme? ¿Tenía esto algo que ver con el juicio?”.

Una ráfaga de viento reavivó las brasas siseantes. Las chispas me dieron en un lado de la cara. Se me llenaron los ojos de lágrimas. Era yo quien animaba a los miembros del público a no tener miedo cuando entraban en mi pantalla. En lugar de contar de nuevo sus trágicas historias en el campamento, les instaba a que contaran sus sueños para que se volvieran fantasía en este lugar remoto. Una vez estaban dentro de los confines de mi cine, dejaban de ser refugiados condicionados por su exilio; en lugar de eso, podían hacer o decir aquello que quisieran. “Porque”, les decía una y otra vez, “sois personajes de una película hecha en un sitio libre, en algún lugar lejos de aquí”.

Algunos se lo creían. Me acuerdo del chico que contó su fantasía sobre la mujer de su tío. Sus hermanos lo sacaron de la pantalla a través del hueco de la sábana y le dieron una paliza que lo dejó inconsciente. O la chica a la que sus padres iban a casar, pero se quedó cautivada con la ilusión de mi cine, declarando el nombre de su verdadero amor en el momento en que puso un pie dentro. Sus padres la desheredaron.

Y ahora mi invento había contagiado también a Saba. No estaba preparado para escuchar la verdad. Cogí un trozo de carbón y me levanté, dispuesto a lanzárselo a la sábana. Quemar mi cine de una vez por todas, y con él mi fantasía, y a Saba, y todas las escenas fragmentadas de ella que había recopilado y tejido juntas. Las escenas a través de las cuales yo había sobrevivido. Mi vida era un espejismo porque Saba también lo era.

“Apaga la lámpara”, dijo.

Dejé caer el trozo de ascua. Al hacer lo que me pedía, ella desapareció. Pero sus muslos violáceos y la silla bajo su cuerpo oscuro brillaban a la luz de la luna. La mitad de Saba se convirtió en una silueta sentada, como si fuera el negativo de una fotografía y la persona real tras la imagen, en alguna otra parte.

Cada vez que aspiraba su cigarro, sus facciones aparecían centímetro a centímetro, dibujadas de nuevo desde la oscuridad, de la manera en que ella quería, como si estuviera lista para reemplazar con sus propias palabras todas las historias que se habían contado sobre ella.

Pero entonces llegaron los golpes en la puerta que había estado temiendo. Fuertes y persistentes. “Jamal, sabemos que estás ahí”. Oía la voz del secretario del tribunal gritando a través de la puerta. “Jamal, abre la puerta de una vez. ¿Estás hablando solo de nuevo?”.

Deslicé las manos a través de la pantalla, toqué los muslos violáceos de Saba y contuve la respiración por la violencia impresa en su piel, como si enfrentarme a sus heridas fuera la única manera de confirmar su existencia y desafiar su invisibilidad en mi mente.

“Jamal, abre la puerta antes de que la eche abajo”, dijo el secretario.

Saba se alejó de la pantalla de cine. Seguí la punta de su cigarro mientras se dirigía hacia la colina. Las nubes se dispersaron.

Su juicio comenzó bajo un cielo luminoso.

En cuanto abrí la puerta de mi cine, el secretario entró de golpe, seguido por una multitud de gente. Chicas que cargaban leña caminaban en fila con dificultad. La leña a sus espaldas chirriaba. Tras ellas, ancianos ataviados con turbantes y gabis enrollados sobre sus chaquetas se pararon bloqueando la entrada. Estaban recordando Asmara. “Desdé que llegué aquí, y cada vez que cierro los ojos”, decía el más viejo de ellos, “veo a Mussolini en el boulevard central al que llamó con su nombre”.

Se cogieron de la mano y avanzaron juntos, encarando los recuerdos al unísono. “Buonasera, Jamal”, me saludaron mientras se sentaban en la primera fila. Apareció una pastora sacudiendo la piel de cabra en la que batía la leche hasta convertirla en tesmi. El olor a mantequilla se desvaneció cuando apareció en el umbral una trabajadora sexual, con la cara cubierta de aceite de comino negro perfumado con canela.

Unos chicos de Asmara entraron en mi parcela, con sus cárdigans atados al cuello, aún llevaban sus cartas de juego. El gracioso del grupo hizo un gesto de explosión con las manos cuando unas mujeres que cargaban bidones llenos de agua del río sobre sus cabezas entraron por la puerta. Las mujeres, sin embargo, sonrieron y echaron la cadera hacia un lado, los brazos en jarras. Pararon la cháchara cuando llegó en su burro una mujer de ochenta y pico años, cuyas hija y nieta habían sido mártires en el frente luchando por la independencia de nuestro país. El animal rebuznó cuando la abuela se bajó de su espalda.

Me levanté y le dejé mi silla a esta mujer cuyo útero tiempo atrás había albergado leonas. “Saba es libre”, me dijo, apretando mi mano. “Saba es libre. Una mujer es libre antes de que su país sea liberado”.

Le besé la frente.

El juez y los ancianos estaban por llegar. Una mujer lamentaba el hecho de que se enjuiciaran los unos a los otros, como si la vida en el campamento no lo hiciera ya de por sí.

La multitud, sin embargo, pronto se volvió a reír cuando el barbero del campamento me preguntó si por fin había perdido mi virginidad con la mujer incircuncisa que trabajaba en el centro de asistencia, a quien había ayudado a traducir del inglés al tigriña y al árabe. Quería concluir rápidamente lo que seguro sería un largo debate revelándoles que, en cambio, había perdido mi virginidad con un hombre no circuncidado. Pero no lo dije. En vez de eso, sonreí y seguí fingiendo.

Mi silencio acrecentó la curiosidad. Los ojos seguían sondeando la mentira en mi cara. Reafirmé mi postura para reafirmar mi masculinidad, contrarrestando la feminidad que infectaba mis huesos como hormigas cavando agujeros en la tierra. De alguna manera conseguí recomponer en uno mi fragmentado cuerpo, y me quedé erguido como una palmera dum.

“El juez va a llegar pronto”, anunció el secretario.

Y como para matar el tiempo hasta que empezara el juicio, un hombre nos tendió a mí y al hijo de nuestro imam sufí una espada a cada uno. El tiempo, como dice el dicho, es como una espada: si no lo matas, te mata.

Nos pidió al místico y a mí que nos acercáramos al divino, a la exaltación, y que volviéramos a esta tierra portando su amor. Entonces, el hijo del imam y yo saltamos, elevándonos por encima de la parcela, por encima del campamento, y volamos hacia el cielo rojizo, nuestras espadas chocando en pleno vuelo. Juntos blandimos nuestras armas contra el monótono cielo hasta que sangró. Llegó el amanecer. La sangre cubrió las curvas de los tejados de paja.

Mi amigo y yo caímos al suelo riéndonos. Nos abrazamos, nuestras espadas tras la espalda del otro. “En este lugar aislado y olvidado, es de tu amigo de quien debes tener cuidado”, me dijo una vez Saba.

Recordando sus palabras, clavé la palma de mi mano en el omóplato de mi amigo, como hizo él en el mío. Marcamos la presencia de cada uno en la memoria del otro, riéndonos, y volvimos a nuestros sitios.

“¿Pero, dónde está el juez?” pregunté, esperando poner fin a esta farsa de una vez. No es que me hubiera hartado de mis compañeros refugiados. Al contrario. No exageraría si dijera que fue justamente su compasiva solidaridad lo que me mantuvo vivo durante las primeras semanas y meses de la vida en el campamento. Algunas familias me dejaron que compartiera la cama con sus hijos y alguna prenda de ropa que tenían de sobra. Así, de noche, tanto sus hijos como yo dormíamos desnudos mientras nuestra ropa se secaba fuera. Nuestras extremidades entrelazadas, el sudor nos mantenía pegados.

Y durante una larga temporada, antes de que heredara mi cabaña de un hombre que se había ahogado en el río, estuve durmiendo en diferentes cabañas. Recostaba mi cabeza en la misma almohada que un poeta, un violador, un viudo, un adúltero, un mentiroso compulsivo y fantasioso, un imam, un homosexual, un cura, un travesti en el armario, un hombre que abusaba de su hijo, una mujer que pegaba a sus hijos hasta que les marcaba su ira en la piel. Y por un tiempo viví con una joven viuda que pasaba las noches a cuatro patas clavada en el suelo de su cabaña, rindiendo su cuerpo desnudo al fantasma de su difunto marido, así que me iba a la cama con el olor de su sexo anhelante llenándome los pulmones.

Los sueños de estas personas, sus miedos y sus crímenes se convirtieron en míos. Vivía preguntándome si acabaría como un soñador, como un vagabundo entre países y amantes, o como alguien que acecharía a una víctima por callejones oscuros. O si acaso sería un hombre de palabras, o si incluso el poder de lo divino me transformaría en una mujer como Saba, cuyas curvas inundadas de luz de luna había imaginado como mías.

Mi adolescencia estaba llena de posibilidades, de convertirme en esto o en aquello, cautivo de una ambición que cambiaba con cada noche que dormía en una cabaña distinta y escuchaba los corazones de aquellos que recostaban sus cabezas junto a la mía, sus respiraciones despertando pensamientos grotescos a la vez que otros sensibles y compasivos. No soy nada sino la suma de los muchos pensamientos de esos compañeros. Porque, sin que ellos lo advirtieran, me convertí en muchas cosas: una imagen de su generosidad, un caso práctico para sus nobles creencias, y un portador de sus más insoportables secretos.

Cinema Silenzioso

Op de avond dat de griffier van het kamp Saba’s proces aankondigde, zat ik op een stoel voor mijn bioscoopscherm.

Cinema Silenzioso.

De schemering daalde neer over de rieten daken. Boven het kamp dat ik door mijn scherm aanschouwde, verscheen een volle maan. Spatten licht als dikke blauwe inktvlekken tegen de muren en in de steegjes, de rode gloed van houtkachels.

Ik zag de griffier op zijn ezel in de stoffige, smalle straten. Zijn silhouet gleed langs de hutten. U wordt verzocht aanwezig te zijn bij het proces van Saba, verkondigde de griffier door zijn megafoon. Het proces zal plaatsvinden op het erf bij de bioscoop.

Zodra ik haar naam hoorde, sprong ik overeind. De schets van Saba die ik in mijn handen hield, bungelde boven het brandende fornuis naast me. De houtskoolstrepen die haar tepels voorstelden glinsterden in de gloed van het smeulende vuur. Ik keek door het bioscoopscherm naar het erf van Saba, dat als een schilderij tevoorschijn kwam. Ze was nergens te bekennen. Haar lindeboom stak onbeweeglijk af tegen de omringende kleikleurige hutten. Sprinkhanen hingen aan de schuine bladeren van het suikerriet onder het raam van haar hut.

Toen ik de bioscoop op mijn erf begon te bouwen, werd ik geïnspireerd door de herinnering aan de vijfenveertig ronde lampen aan de gevel van de Italiaanse Cinema Impero in Asmara. Daar werkte ik voordat ik naar het kamp vluchtte. Ik maakte mijn bioscoopscherm van een groot wit laken dat ik streek en aan twee houten palen in de grond bevestigde, ik had een groot vierkant uit het midden geknipt. Ik zette het neer in de buurt van de heuveltop waarop mijn erf lag. Veel mensen dachten dat ik dat deed om het licht van de sterren en de maan optimaal op de performers op het open scherm te laten schijnen, het kamp achter hen als geïsoleerd decor. Als een muurschildering, een artefact uit vervlogen tijden.

In werkelijkheid was het me ergens anders om te doen. Als je vanaf de top van de heuvel door het scherm keek en het licht precies goed was, kon je recht op Saba’s erf kijken, aan drie kanten afgeschermd, met de heuvel waarop de bioscoop stond als vierde omheining. Ik kon de hele tijd naar haar kijken, haar wereld was een onderdeel van de mijne. Het probleem was dat ik, zoals vele anderen, de illusive was gaan koesteren dat het laken daadwerkelijk een scherm was, en alles wat zich erop afspeelde echt een film – scene na scène opgenomen op een plek ver hiervandaan. Die illusie nestelde zich elke dag die ik voor mijn scherm doorbracht dieper in mijn leven. En die twee werelden, de echte waarin Saba leefde en de virtuele van de film waarnaar ik keek, waarin niet alles is wat het lijkt, bestonden in harmonie naast elkaar. Ik zag haar koken, lezen, strijken, werken, lees- en schrijfles geven aan volwassenen, maar ik zag haar ook die dingen doen die mensen alleen doen als niemand ze ziet. Nu ik dit zo aan jullie vertel, zie ik een willekeurige greep beelden van haar voor me. Bijvoorbeeld die avond die ze masturberend achter de latrine doorbracht, terwijl haar broer een pan doro wot kookte voor haar en haar man.

Maar die scène wordt vertroebeld door een andere. Daarin zat ze op haar knieën bij de grote ronde steen op de grond voor haar, en wanneer ze het graan op die steen maalde kwamen haar billen iets omhoog, de zoom van haar zwarte jurk fladderde terwijl ze zich vooroverboog om het graan te vermalen door er kleinere stenen overheen te rollen. Haar verbrande dijen gloeiden als kaarsen, haar wonden uit het verleden werden gemaskeerd door de wolk witte meel die zich voor haar vormde en waar haar hoofd in en uit ging, met wit geworden haren. Ik herinner me Saba’s meelwitte gezicht net zo scherp als haar opgemaakte gezicht op de avond van haar huwelijk, toen ze gekleed in een jurk van een dode vrouw naast haar echtgenoot van middelbare leeftijd zat. Alles in ons kamp wordt gerecycled, zowel geluk als wanhoop.

En ik blijf maar terugkeren naar de avond van haar huwelijk. Ik ril nog steeds bij de gedachte aan hoe haar broer op zijn tenen in de richting van de echtelijke sponde sloop, lang nadat de muziek was verstomd en de gasten waren vertrokken om de bruid en bruidegom hun huwelijk te laten consummeren. Hoe hij gepijnigd zijn oor tegen de muur legde.

Goed, ik dacht dus aan Saba, aan haar misdaad en haar aankomende proces, toen ze uit haar hut kwam en op het scherm verscheen in haar zwarte jurk, haar andere huid. Achteroverleunend op mijn stoel richtte ik mijn aandacht weer op mijn bioscoopscherm en Saba die daar te zien was. Ze streek neer op haar bed onder haar lindeboom, met een boek in haar handen. De olielamp naast haar bed flakkerde. Saba sliep altijd buiten, en ik keek elke nacht naar haar als het licht van de maan en de sterren op haar fijne huid landde. 

Ik nam aan dat ze nu haar boek zou gaan lezen. Ze was Tsjechovs De dame met het hondje aan het herlezen, het exemplaar dat onze Engelse coördinator samen met zijn Britse krant in ons kamp had achtergelaten, alsof haar eigen liefdesverhaal net zo’n goede afloop zou kennen als ze dat maar steeds opnieuw las. Maar van wie hield ze?

Het scherm van mijn bioscoop trilde even. Saba zette haar radio aan. Muziek galmde luid de stille avond in. En vlak daarop, toen ik even een pannetje melk in de open oven zette, hoorde ik voetstappen. Ik keek op en zag haar de heuvel op lopen, naar mij toe, ze gleed voort als een geest tussen de struiken en cactussen. Ik leunde naar voren en stootte me aan de oven.

Saba, met haar zwarte jurk en sandalen met bandjes, stond naast de gekleurde stoel voor mijn neus, met een tas in haar handen. Ze leek op een personage dat zo uit een Italiaanse film was gestapt. Verbeeldde ik me dit? Maar ik kon haar toch echt zien. Het parfum van haar lichaam ruiken.

Ze liep weg van het scherm en hing haar zwarte jurk over de lage tak van een hibiscus aan de rand van de heuvel. Ze kwam naakt terug naar het scherm en ging op de veelkleurige plastic stoel zitten, dezelfde stoel waarop de performers plaatsnamen om verhalen te vertellen, om het leven in ons thuisland van voor de oorlog op te roepen, van voordat we bannelingen waren. Ik hamerde er in de bioscoop altijd op dat de performers vrij waren om te zeggen en te doen wat ze wilden. Toch bleven mensen beteugeld door hun ballingschap. Ik wist dat ik Saba dit niet hoefde uit te leggen. 

Over haar tenen, die Hagos de avond ervoor een pedicure had gegeven, kropen een paar mieren. Saba pakte een schaar uit haar tas en begon in haar haren te knippen. De witzilveren gloed van de heldere hemel scheen op het scherm. Terwijl de lange zwarte lokken op de grond vielen, keek ze me aan door haar zware wimpers. Het wit van haar ogen was verontrustend helder. 

De wind zwol aan. Vonken vlogen in alle richtingen. De melk in het pannetje kookte, stroomde als een witte, wollige bol over de rand en doofde het vuur. 

Saba stak haar arm door het gat in het scherm en pakte de sigaret die ik vlak voor haar komst had aangestoken aan de oven. Kon ik haar hand maar heel even vasthouden, maar dat zou indruisen tegen alles wat ik tot op dat moment geloofde. Dit is een bioscoop in een vluchtelingenkamp, hield ik mezelf voor. Saba is een actrice in een film uit een ver land.

Ze blies rook uit. Haar gezicht verdween in de wolk. Saba verdween en verscheen wel vaker. Heel eventjes was er niemand op het scherm. Zelfs het kamp bestond niet. Saba was een leugen, dit kamp een illusie. Maar uit het kamp achter haar stegen de dampen van verval omhoog die me terugbrachten naar de werkelijkheid. De stank van geel rottend riet, van moddermuren vol mest, van het open veld dat we allemaal als wc gebruikten en waar ik Saba zo vaak was tegengekomen. 

Een adelaar landde in de hibiscus bij de bioscoop en sperde zijn bek open alsof Saba’s zwarte jurk doorvlochten was met bloederige herinneringen, alsof de stof bijeen werd gehouden met haar vlees als draad. 

De maan verdween achter de wolken. Saba ging op in de tijdelijke duisternis, haar gezicht verscheen toen ze een trekje van haar sigaret nam. Maar het donker kwam altijd terug hier. Lampen kwamen zonder olie te zitten. Batterijen raakten op. De helft van ons leven brachten we in duisternis door.

Vertel, spoorde ik Saba aan. Zeg alsjeblieft iets.

En dat deed ze, nadat de adelaar was weggevlogen. Ik geloofde, zei ze. Hoewel mensen hun land uit vluchten, hun eigendommen achterlaten, geloofde ik dat onze tradities altijd binnen in ons blijven bestaan. Ze vluchten met ons mee, waar we ook naartoe gaan.

Ze was even stil en sloeg haar ogen op naar de lucht.

Wat probeerde ze me te vertellen? Waar bereidde ze me op voor? Had dit iets te maken met het proces?

Een windvlaag joeg het leven terug in de sissende kolen. Vonken sloegen tegen de zijkant van mijn gezicht. De tranen welden op in mijn ogen. Ik was degene die de mensen in het publiek altijd op het hart drukte niet bang te zijn als ze in mijn scherm stapten. In plaats van hun tragische verhalen in het kamp te herhalen, spoorde ik ze aan om over hun dromen te vertellen, om hun verbeelding op deze afgelegen plek aan het werk te zetten. Op het moment dat ze mijn bioscoop betraden, waren ze geen vluchtelingen meer, begrensd door hun ballingschap; hier konden ze zeggen en doen wat ze maar wilden. Want, vertelde ik ze keer op keer, jullie zijn personages in een film die opgenomen is op een vrije plek ver hiervandaan.

En sommigen van hen geloofden me. Ik herinner me de jongen die vertelde over zijn fantasie met de vrouw van zijn oom. Zijn broers sleepten hem door het gat in het laken van het scherm en sloegen hem bewusteloos. Of het meisje dat uitgehuwelijkt zou worden door haar ouders, maar betoverd werd door de illusie van mijn bioscoop en op het moment dat ze binnenstapte de naam van haar ware liefde uitsprak. Haar ouders verstootten haar.

En nu was ook Saba besmet door mijn vondst. Ik was er niet klaar voor om de waarheid te horen. Ik pakte een stukje houtskool en stond op, klaar om het naar het scherm te smijten. Mijn bioscoop tot de grond toe laten afbranden, en daarmee mijn verbeelding, en Saba, en alle afzonderlijke scènes van haar die ik had verzameld en samengebracht. De scènes waardoor ik overleefde. Mijn leven was een luchtspiegeling, omdat Saba een luchtspiegeling was.

Doe die lamp uit, zei ze.

Ik liet de brandende klomp vallen. En toen ik deed wat ze me vroeg, vervaagde ze. Maar haar paarse dijen en de stoel onder haar donkere lichaam glinsterden in het maanlicht. De helft van haar veranderde in een zittend silhouet, alsof ze een negatief van een foto was en de echte persoon achter de afbeelding ergens anders was.

Telkens als ze rookte kwam ze een beetje tevoorschijn, werd ze opnieuw getekend uit de duisternis, zoals zij het wilde, alsof ze klaar was om alle verhalen die er over haar verteld werden te vervangen door haar eigen woorden.

Maar op dat moment werd er aangeklopt, het geluid waar ik zo tegenop had gezien. Luid en aanhoudend.

Jamal, we weten dat je er bent. 

Ik hoorde de griffier door de deur schreeuwen.

Jamal, doe de deur onmiddellijk open. Ben je weer tegen jezelf aan het praten?

Ik stak mijn handen door het scherm, raakte Saba’s dijen aan en mijn adem stokte in mijn keel door de sporen van geweld op haar huid, alsof alleen een confrontatie met haar wonden kon bewijzen dat ze echt bestond en mijn gedachte dat ze onzichtbaar was kon tegenspreken.

Jamal, als je de deur nu niet opendoet, trap ik ’m in, zei de griffier.

Saba verdween snel van het bioscoopscherm. Ik keek de punt van haar sigaret na terwijl ze naar de heuvel liep. De wolken dreven uiteen. 

Haar proces begon onder een heldere hemel.

En zodra ik de poort naar mijn bioscoop opende, stapte de griffier naar binnen, een hele meute mensen achter hem aan.

Een rij sjokkende meisjes die brandhout droegen. Het hout kraakte op hun rug. Achter hen was een groepje oude mannen blijven staan, met tulbanden om en gabi’s om hun jasjes, ze blokkeerden de ingang. Ze haalden herinneringen op aan Asmara. Sinds ik hier ben, en elke keer als ik mijn ogen dichtdoe, zei de oudste van hen, zie ik Mussolini in de grote straat die hij naar zichzelf had vernoemd.

Ze hielden elkaars handen vast en liepen samen verder, gingen eendrachtig de herinneringen tegemoet. Buonasera, Jamal, ze groetten me vanaf de eerste rij. Er kwam een herderin binnen die de geitenhuid waarin ze tesmi maakte van melk nog aan het schudden was. De geur van boter vervloog toen er een sekswerker in de deuropening verscheen – haar gezicht zat onder de zwarte-komijnolie en was geparfumeerd met kaneel.

Asmarino-jongens liepen mijn erf op met truien om hun nek geknoopt, hun speelkaarten nog in de hand. De grappenmaker onder hen beeldde met zijn handen een explosive uit terwijl vrouwen met jerrycans vol rivierwater balancerend op hun hoofd door de poort liepen. De vrouwen lachten alleen maar, wiegden met hun heupen, hun handen in hun zij. Ze staakten hun geklets toen een vrouw van in de tachtig, wier dochter en kleindochter in de strijd voor onafhankelijkheid aan de frontlinie waren gedood, aankwam op haar ezel. Het dier balkte terwijl de grootmoeder van zijn rug stapte.

Ik stond op en gaf mijn zitplaats aan deze vrouw, die ooit leeuwinnen in haar baarmoeder had gedragen. Saba is vrij, zei ze, en ze kneep in mijn hand. Saba is vrij. Een vrouw is vrij voordat haar land bevrijd is.

Ik kuste haar op haar voorhoofd.

De rechter en de raadslieden waren er nog niet. Een vrouw beklaagde zich over het opmerkelijke gebruik elkaar voor het gerecht te dagen, alsof je met het leven in het kamp nog niet genoeg werd gestraft.

Maar de mensen waren al snel weer aan het lachen, nadat de kapper van het kamp mij vroeg of ik was ontmaagd door de onbesneden vrouw die bij het hulpcentrum werkte. Ik had haar geholpen met het vertalen van Engels naar Tigrinya en Arabisch. Ik wilde de ongetwijfeld lange discussie daarover de kop indrukken door te onthullen dat ik in feite ontmaagd was door een onbesneden man. Maar ik hield mijn mond. Ik glimlachte en bleef me verbergen achter mijn masker van schone schijn.

De nieuwsgierigheid werd alleen maar groter door mijn zwijgen. Ogen bleven proberen door mijn masker heen te kijken. Ik ging wat steviger staan om mijn mannelijkheid te benadrukken, vocht tegen de vrouwelijkheid die tot in mijn botten was doorgedrongen als mieren die gaten in de grond graven. Op de een of andere manier slaagde ik erin de onderdelen van mijn lijf bijeen te rapen en rechtop te staan als een palmboom.

De rechter komt er zo aan, zei de griffier.

Toen overhandigde een man, als om de tijd te doden tot het proces begon, mij en de zoon van onze soefi-imam elk een zwaard. Tijd, zo luidt het gezegde, is als een zwaard: ga er wijselijk mee om, of het is gedaan met je.

De mysticus en ik werden verzocht een sprong te wagen die ons dichter bij het goddelijke, dichter bij bezieling zou brengen, en dan te landen met zijn liefde op zak. De zoon van de imam en ik sprongen, we stegen tot hoog boven het erf, het kamp, en zweefden richting de bessenrode hemel, midden in de lucht kletterden onze zwaarden tegen elkaar aan, en samen staken we ze in de monotone lucht tot ze bloedde. Het ging schemeren. Bloed vulde de bogen van de rieten daken.

Mijn vriend en ik vielen lachend terug op de grond. We omhelsden elkaar, onze zwaarden achter de rug van de ander. Op deze afgelegen, verwaarloosde plek moet je vooral op je hoede zijn voor je vrienden, had Saba eens tegen me gezegd.

Met haar woorden in gedachten drukte ik mijn handpalm hard tegen het schouderblad van mijn vriend, zoals hij ook bij mij deed. We markeerden onze aanwezigheid in elkaars geheugen en liepen lachend terug naar onze stoelen.

Maar waar blijft de rechter? vroeg ik, in de hoop een eind te maken aan deze hele schertsvertoning. Het is niet dat ik mijn medevluchtelingen zat was. Integendeel. Ik zou niet overdrijven als ik zei dat het hun medeleven en solidariteit was waardoor ik de eerste weken en maanden in het kamp heb overleefd. Sommige families lieten me delen in de bedden en de schaarse kleren van hun kinderen, waardoor zowel ik als de kinderen ’s nachts naakt sliepen terwijl onze kleding buiten hing te drogen. Onze ledematen met elkaar vervlochten, zweet bond ons samen als lijm.

En een tijdlang, voordat ik mijn hut kon overnemen van een man die in de rivier was verdronken, sliep ik in verschillende hutten en deelde ik het hoofdkussen met een dichter, een verkrachter, een weduwe, een overspelige, een fantast en pathologische leugenaar, een imam, een homoseksueel, een priester, een heimelijke travestiet, een man die zijn zoon had mishandeld, een moeder die haar kinderen sloeg tot haar woede in hun huid was gegraveerd, en ik heb een periode bij een jonge weduwe geslapen die ’s nachts op haar handen en knieën op de grond ging zitten om haar lichaam aan de geest van haar overleden man te geven, zodat ik naar bed ging met de geur van haar smachtende geslacht in mijn longen.

De dromen van deze mensen, hun angsten en misdaden, werden die van mij. Ik bracht mijn dagen door met de vraag of ik een dromer zou worden, iemand die zich bewoog tussen verschillende landen en geliefden, of iemand die zijn slachtoffer in donkere steegjes zou achtervolgen, of een man van woorden, of zou ik misschien wel door goddelijke interventie getransformeerd worden tot een vrouw als Saba, wier door maanlicht beschenen rondingen ik als die van mijzelf had voorgesteld.

Mijn adolescentie was gevuld met mogelijkheden, om dit of dat te worden, en sterk beïnvloed door een ambitie die veranderde met elke nacht die ik in een andere hut doorbracht, wanneer ik luisterde naar de harten van degenen die het hoofd naast het mijne legde, terwijl hun adem zowel gruwelijke als sensuele en meelevende gedachten in mij aanwakkerde. Ik ben niets anders dan de som van de vele gedachten van die metgezellen. Want zonder dat ze het wisten, werd ik van alles: een weergave van hun gulheid, een casestudy van hun nobele overtuigingen, en een drager van hun ondraaglijkste geheimen.